Ze wszystkich krajów winiarskich to właśnie Francja posiada niewątpliwie najbardziej restrykcyjny system regulacji prawnych dotyczących uprawy i produkcji wina, może się też poszczycić najbardziej skomplikowanym sposobem oznaczeń na etykietach. Mimo to pozostaje bez wątpienia także najbardziej wpływowym państwem produkującym wino w czasach nowożytnych; we wszystkich liczących się regionach winiarskich na świecie uprawia się francuskie odmiany winorośli i korzysta się z wywodzących się z Francji metod winifikacji. Dlatego poznać wina Francuskie to zrozumieć lepiej świat wina w ogóle. Najprościej zacząć od najważniejszych regionów, z których każdy związany jest ze szczególnym szczepem winorośli.
Francuzi, w przeciwieństwie do reszty winiarskiego świata, opisują swoje wina na etykietach nie według szczepów, ale wedle apelacji. Apelacja to nic innego, jak region winiarski we Francji. Takich apelacji jest tu około 330. Łatwiej poruszać się po nich wiedząc, że uprawę konkretnych szczepów w danym regionie definiuje przede wszystkim klimat. A ten różni się znacząco na północy i południu kraju; na północy uprawia się głównie zimnolubne odmiany białe, odmiany aromatyczne i przeznaczone do win musujących. Im dalej na południe, tym więcej odmian czerwonych, dających stopniowo coraz pełniejsze wina typowe dla cieplejszych rejonów.
Południe Francji
Najbardziej na południe – Langwedocja-Roussillon, Dolina Rodanu, Prowansja
W południowej Francji prym wiodą trzy czerwone odmiany: Grenache, Syrah i Mourvèdre. W skrócie tę wielką trójkę nazywa się po prostu GSM. Za najszlachetniejsze uważa się wina powstające z Syrah w Dolinie Rodanu – znajdują się tu apelacje o międzynarodowej sławie; Côtes du Rhône, Côte-Rôtie, Hermitage czy Saint Estèphe, z których pochodzą najdroższe Syrah na świecie. Szukając dobrej jakości w przyzwoitej cenie warto jednak zwrócić się ku Langwedocji. Prowansja z kolei słynie z rewelacyjnych win różowych. Francuzi osiągnęli mistrzostwo w mieszaniu odmian, czyli tzw. blendach, do rosé. Oprócz odmian czerwonych chętnie używają białego Vermentino, zwanego tu Rolle, które nadaje im świeżości i niezbędnej kwasowości.
Na południowym zachodzie Francji – Bordeaux
W Bordeaux mówimy zwykle o winach lewobrzeżnych i prawobrzeżnych. Różnica polega przede wszystkim na podstawowym szczepie użytym do blendu – miłośnicy Cabernet Sauvignon powinni skierować wzrok w stronę Médoc i Graves, zwolennicy Merlota – ku apelacjom prawego brzegu takim jak Pomerol czy Saint Emillon. Pamiętajmy jednak, że na niewielkim areale samego Bordeaux spotkamy wina szalenie różnorodne, odzwierciedlające zarówno terroir siedliska, metody winifikacji, jak i same grona – wielkim talentem Francuzów jest właśnie łączenie w butelce we właściwych proporcjach szczepów, które w danym miejscu udają się najlepiej.
Południowy wschód Francji – Burgundia i Beaujolais
Burgundia i Beaujolais leżą nieco bardziej na północ niż wymienione wcześniej rejony. Wpływa to na styl win, które są tu dużo lżejsze i bardziej eleganckie. Nawet laik wie, że w Burgundii uprawia się Pinot Noir, królewski szczep, z którego produkuje się tu wina osiągające nierzadko bardzo wysokie ceny. Mają one, oprócz owoców, także charakterystyczne ziemiste nuty. Wśród win białych synonimem Burgundii jest Chardonnay, które tworzy się tu zarówno w lekkim owocowym stylu, jak i w formie cięższego, beczkowanego wina z potencjałem do starzenia. Powszechnie uważa się, że Chardonnay z Burgundii należy do najlepszych na świecie. Z kolei w Beaujolais przeważa Gamay Noir. Odmiana wyrugowana z Burgundii ze względu na goryczkowy posmak znalazła w Beaujolais odpowiednie gleby, dzięki czemu powstają z niej wina aromatyczne, lekkie i soczyste, pełne orzeźwiającej owocowości.
Północ Francji
Północny zachód – Dolina Loary
Z odmian czerwonych najciekawsze wina daje tu Cabernet Franc. Szczep ten łatwo przystosowuje się do bardzo różnorodnych warunków klimatycznych, jednak w chłodnej Dolinie Loary, w apelacjach takich jak Chinan, otrzymuje się z niego naprawdę ciekawe i charakterystyczne trunki. Wśród odmian białych najważniejsze są Chenin Blanc (produkuje się z niego zarówno wina spokojne, jak i musujące) oraz Sauvignon Blanc. Sauvignon ma tu jedne z najlepszych siedlisk, apelacje Sancerre czy Pouilly Fume to wręcz ikony. Niektóre z najlepszych Sauvignon z Doliny Loary mają także pewien potencjał do starzenia.
Północny wschód – Alzacja
Obszar ten wielokrotnie przechodził z rąk francuskich do niemieckich, dlatego jest najmniej „francuskim” ze wszystkich tutejszych regionów, co widać nawet w nieco odmiennym sposobie opisywania etykiet. Uprawia się tu przede wszystkim białe, aromatyczne odmiany zimnego klimatu; Gewurztraminer, Riesling czy Pinot Gris. Szukając świetnych win w dobrej cenie warto zwrócić uwagę na tradycyjne kupaże – Pinot d’Alsace oraz Gentil (Edelzwicker).
Najbardziej na północ – Szampania
Surowy klimat smaganej zimnymi wiatrami Szampanii osławiony jest nawet wśród samych Francuzów. Mroźne zimy służą jednak odmianom winorośli używanym do produkcji wina metodą tradycyjną, gdzie wysoka kwasowość może być zaletą – mowa oczywiście o Pinot Noir, Chardonnay i Pinot Meunier. Szampan, czyli wino produkowane metodą szampańską w tym regionie może mieć różne style; Blanc de Blancs produkuje się tylko z odmian białych, Blanc de Noirs to białe wino musujące powstałe z odciśniętego bez kontaktu ze skórkami soku odmian czerwonych. Ale o prawdziwej klasie szampana decyduje czas spędzony na osadzie i starzeniu w butelce. Warto poświęcić trochę czasu na wyszukanie win od mniejszych producentów – za przystępną cenę oferują często bogatsze doznania od komercyjnych marek.
Niewielki kraj jakim jest Francja oferuje ogromną różnorodność win. Można zaryzykować stwierdzenie, że każdy znajdzie tu styl dla siebie. Warto wyruszyć w tę podróż z kieliszkiem w ręku i docenić umiejętności winiarzy przekazywane tu od setek lat z pokolenia na pokolenie.
Spis treści